नेपाली काँग्रेसको अस्तित्व संकटमा : चुनावअघि महाधिवेशन नगरे दलको अन्त्य निश्चित !
नेपालको राजनीतिक आकाशमा जेन जेड आन्दोलनले तहसनहस मच्चाएको छ ! युवाहरूको यो विद्रोहले प्रमुख तीन दलहरू—नेपाली काँग्रेस, नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र—लाई धुलो चटाएर संसद् विघटन गरेको छ । पूर्व प्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीको नेतृत्वमा अन्तरिम सरकार गठन भएको छ, जसले भ्रष्टाचारको जरा उखेल्ने प्रतिबद्धता गरेको छ । तर, यो तुफानबाट सबैभन्दा बढी चकनाचुर भएको छ नेपाली काँग्रेस—नेपालको जेठो लोकतान्त्रिक दल । दलभित्र युवा नेताहरूले 'डेट एक्सपायर्ड' पुराना नेताहरूलाई चुनौती दिँदै सुधारको आगो बालिरहेका छन् । चुनावअघि नै महाधिवेशन वा विशेष अधिवेशन नगरे यो दल इतिहासको कबाडीखानामा फालिने निश्चित छ ! के युवाहरूको क्रान्ति सफल हुन्छ, कि पुराना नेताहरूको सत्ता मोहले सबैलाई डुबाउँछ ?
दलभित्रको युद्ध चर्को छ ! युवा नेताहरू—४० वर्षमुनिका 'अन्डर-४०' समूह र दोस्रो पुस्ताका योद्धाहरू जस्तै गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्मा—ले पुराना नेतृत्वलाई 'डेट एक्सपायर्ड' भनेर ठाडै चुनौती दिएका छन् । पार्टी मुख्यालयको गेट बन्द गरेर उनीहरूले विरोधको आगो सल्काएका छन् । "यदि केन्द्रीय समितिले विशेष महाधिवेशन बोलाएन भने हामी वैकल्पिक बाटो अपनाउँछौं !"—यो चेतावनी होइन, धम्की हो ! गगन थापाले दुई महिनाभित्रै १५औँ महाधिवेशन माग्दै मिति प्रस्ताव गरेका छन् । यसमा नेतृत्व परिवर्तन, निर्णय प्रक्रियामा क्रान्ति, सदस्यता मोडेलमा सुधार, पुस्तान्तरणको सुनिश्चितता, युवा प्रतिनिधित्वको बाढी, पारदर्शिता र समावेशिताको ज्वाला, तथा आधारभूत स्तरबाट निर्वाचित नेतृत्व जस्ता विस्फोटक सुधारहरू छन् । उनीहरूको तर्क छ : चुनावअघि महाधिवेशन नगरे पार्टी कमजोर मात्र होइन, ध्वस्त हुनेछ ! आन्तरिक जवाफदेहिता नभए दलको मृत्यु निश्चित !
तर, पुराना 'डायनोसौर' नेताहरू—शेरबहादुर देउवा र पूर्णबहादुर खड्का जस्ता—ले यसलाई चुनौती ठानेर चुनावपछि मात्र महाधिवेशन गर्ने अडान लिएका छन् । प्रतिनिधिसभा चुनावपछि मिति उनीहरूको प्रस्ताव हो । "चुनावमा फोकस गरौं, सुधार हतार नगर्नु"—यो तर्क होइन, बहाना हो ! उनीहरूको योजना : क्रियाशील सदस्यता नवीकरण, घरदैलो अभियान, नयाँ सदस्यहरूलाई समानुपातिक र राष्ट्रिय सभामा प्राथमिकता, सदस्यता जाँच र विधान संशोधन । यो पुस्तागत युद्ध हो—पुराना नेताहरू सत्ता कब्जा गर्न पुरानो नियमको ढाल बोकेर उभिएका छन् । जेन जेड आन्दोलनपछि देउवाले कार्यवाहक अध्यक्षबाट राजीनामा दिएका थिए, तर पछि पुनर्विचार गरे—यो सत्ता मोहको नग्न रुप हो !
यी घटनाक्रमहरूले चर्को सन्देश दिन्छन् : नेपाली काँग्रेसलाई क्रान्तिकारी सुधार चाहिन्छ ! जेन जेड आन्दोलनले दलहरूलाई युवा र जनतासँग जोड्न बाध्य पारेको छ । पार्टीले युवाहरूसँगको पुल भत्काएको छ, विश्वासको भेल आएको छ । यदि पुराना नेताहरूले युवाहरूको विधानसम्मत मागलाई हेपाहा गरेर कुचल्न खोज्छन् भने यो दलको लागि विष पिउनु सरह हुनेछ ! युवाहरूले चेताएजस्तै, उनीहरू कानुनी हतियार बोकेर लड्न तयार छन्—जसले पार्टी विभाजन र विनाश निम्त्याउन सक्छ । इतिहासमा काँग्रेसले लोकतन्त्रको लागि रगत बगाएको छ, तर यदि सुधार नगरे यो दल पनि 'थियो है' भनेर सम्झिने मात्र बाँकी रहनेछ !
अब समय आएको छ : चुनावअघि नै नियमित वा विशेष अधिवेशन अनिवार्य ! यसले युवा ऊर्जा प्रवाहित गर्नेछ, सुधारको आगो बाल्नेछ र चुनावमा विजयी आधार तयार पार्नेछ । "नो इफ, नो बट"—मात्र चुनावअघि महाधिवेशन ! यो नभए दलको भविष्य अन्धकारमा डुब्नेछ । युवाहरू अडिग रहनुहोस्, आवश्यक परे कानुनको ढाल बोक्नुहोस् । नेपाली काँग्रेस बचाउन यो युद्ध जित्नैपर्छ !
